دکتر برنجکار در سخنرانی خود به بررسی کلام کاربردی و نسبت آن با مسئله رنج پرداختند. ایشان در ابتدای سخن با اشاره به دو تلقّی موجود از کلام کاربردی یا همان الهیات عملی (1.دانش به کارگیری آموزه های کلام (الهیات) نظری در حوزه عمل و 2.دانشی که کلام نظری را در زندگی روزمره بشر عمق می بخشد و در نتیجه حالتی میان رشته ای دارد) تاکید کردند که مباحث ایشان بیشتر ناظر به تلقی اول است.

وی در ادامه از سه نوع مواجهه الهیاتی با رنج سخن گفتند: یکبار از رنج در حوزه کلام نظری بحث می شود. هدف از این مباحث پاسخ به چالش های نظری موجود در حوزه مسئله رنج و شر است (موضوعاتی همچون چالش وجود رنج و شر بر وجود خداوند، توحید، عدل الهی و ...). نوع دیگرِ مواجهه الهیاتی با مسئله رنج، جنبه کاملاً عملیاتی دارد و در مقام تعامل با رنج دیدگان است. در اینجا هدف انجام افعالی دینی (مانند دلداری دادن، همراهی و...) برای تسلّا دادن به فرد رنج دیده است. مواجهه سوم، که در واقع به حوزه کلام یا الهیات کاربردی مرتبط می شود، حالت بینابینی میان دو مواجهه قبلی است. از سویی مبتنی بر دیدگاه های کلام نظری است و از سوی دیگر دغدغه عملی دارد و هدف آن کمک رساندن به فرد رنج دیده برای تحمّل رنج، کنار آمدن با آن و به طور کلی مدیریت رنج است.

از نظر ایشان الهیات نظری مانند علم پزشکی است، در حالیکه الهیات عملی وظیفه تشخیص بیماری و درمان آن را دارد. حجت الاسلام و المسلمین دکتر برنجکار در تبیین بیشتر کارکرد الهیات کاربردی در مسئله رنج، آن را بسیار نزدیک به الهیات شبانی در مسیحیت دانستند و البته گفتند الاهیات شبانی هم مشتمل بر برخی اعمال است و هم مشمل بر الاهیات عملی است و افزودند که در دوران کرونا، حضور روحانیان در بیمارستان های کشور را نیز می توان در همین زمینه ارزیابی کرد.  ایشان در توضیح نحوه مواجهه الهیات کاربردی با رنج، از ادبیات اگزیستانسِ گابریل مارسل کمک گرفتند. مارسل معتقد بود که اموری همچون رنج از سنخ راز هستند و نه مسئله. مسئله با تفکر اولیه حل می شود ولی راز نیازمند تفکر ثانویه است. به عبارت دیگر در مسئله دو گانه سوژه-ابژه برقرار است ولی در راز سوژه و ابژه به نوعی یکی شده اند. بنابراین در مواجهه با راز باید آن را شهود کرد، با آن مشارکت کرد و نهایتاً با راز کنار آمد.

حجت الاسلام و المسلمین دکتر برنجکار با تاکید بر اینکه در کلام کاربردی، رنج به رسمیت شناخته شده (و چنین نیست که امری موهوم یا عدمی شناخته شود) و به دنبال مدیریت آن هستیم، به نمونه های برجسته مواجهه عملی با رنج در طول تاریخ اندیشه اشاره کردند: 1.مطالب ذکر شده در کتاب ایوب در عهد عتیق: ایوب (ع) پس از دچار شدن به رنج های بسیار سنگین، در عین حال که مطمئن است این رنج به خاطر گناه نیست، به حکمت خداوند ایمان کامل دارد و بدون اعتراض به او از خداوند می خواهد که رنجش را بر طرف سازد و نهایتاً هم به خیر دنیا و آخرت دست می یابد. 2.بوئتیوس (فیلسوف و الهیدان سده ششم میلادی) در ایام زندان کتابی با عنوان تسلّای فلسفه می نگارد و در آن از دو تسلّای ملایم و قوی در مواجهه با رنج سخن می گوید. در تسلّای ملایم، انسان باید به خود یادآوری کند که هدف نهایی او رسیدن به سعادت است و این رنج ها نمی تواند مانع رسیدن او به این هدف شود. در تسلّای قوی بر این امر تاکید می گردد که رنج ها همه از جانب خداست و در نتیجه حکمتی دارد و باید در برابر خواست خداوند تسلیم بود. 3.آگوستین (قدّیس سده چهارم میلادی و از آباء کلیسا) رنج و شر را همان گناه و یا نتیجه گناه می دانست. در واقع هرگاه با انجام گناه نظم تشریعی خداوند بر هم بخورد، نظم تکوین نیز مختل می گردد و بلایای طبیعی حاصل می شود. پس همه رنج ها و شرور از افعال انسانی بر می خیزد و ارتباطی با خداوند ندارد. 4.بودا (سده پنجم پیش از میلاد) معتقد بود که دنیا پر از رنج است و همه این رنج ها حاصل زیاده خواهی های انسان و تعلق او به جهان مادی است. انسان با رعایت دستور العمل های هشت گانه می تواند پیش از مرگ خود به نیروانا که وعائی خالی از هر رنج است برسد و پس از مرگ نیز در همانجا تا ابد باقی بماند و از رنج زندگی های مکرر در سمساره و تناسخ در امان بماند. 5.سقراط و افلاطون: افلاطون در انتهای رساله فایدون از زبان سقراط به انواع معاد اشاره می کند که جز یک حالت همگی نوعی تناسخ محسوب می شود. به اعتقاد او کسی از رنج مرگ و تناسخ رهایی می یابد که به مرحله تعقل امور نامحسوس رسیده باشد. چنین فردی فیلسوف است و پس از مرگ و رهایی از جسم به عالم مثل راه می یابد زیرا در دنیا جدایی نفس از بدن را با تعقل تمرین کرده است. 6.رواقیان: آنها با پذیرش حاکمیت جبر مطلق بر جهان و تکرار شدن تاریخ با همه رنج های آن، بر این باور بودند که ما تنها بر درون خود مسلط هستیم، لذا برای کم کردن از رنج خود باید درون خود را مدیریت کنیم. بر این اساس، اگر انسان از درون حالت رضایت و تسلیم در برابر پدیده های بیرونی را داشته باشد، و خود را با طبیعت وفق دهد (به معنای عدم دلبستگی به دنیا)، آنگاه تحمل رنج ها بر او بسیار آسان خواهد شد.

حجت الاسلام و المسلمین دکتر برنجکار پس از بیان این تاریخچه، به سراغ ارائه یک الهیات کاربردی اسلامی برای مواجهه با رنج در دنیای امروز رفتند. برای رسیدن به این امر لازم است از مبانی الهیات نظری کمک گرفته شود.  مهم ترین مبانی نظری قابل استفاده در مواجهه عملی با مسئله رنج چنین است: 1.اعتقاد به وجود خداوند با همه صفات کمالی او 2.معاد 3.موقت و گذرا بودن زندگی دنیا و اینکه زندگی دنیا همراه با اختیار و آزمایش های آن وسیله ای برای رسیدن به سعادت است 4.خیر و شر دنیوی ممکن است نقش معکوس در زندگی ابدی و اخروی داشته باشد 5.نحوه مواجهه با رنج ها و لذت ها در دنیاست که سعادت یا شقاوت ابدی را رقم می زند و هدف از ارسال رسل نیز مدیریت همین نحوه مواجهه بوده است. ایشان سپس به تحلیل متکلمان مسلمان از رنج و شر اشاره کردند. رنج ها یا رنج های کیفری (استحقاقی) هستند و یا رنج های ابتدائی. حکمت رنج ابتدائی نیز یا عوض است (یعنی خداوند در آخرت رنج او را با امری بیشتر جبران می کند) و لطف (آن رنج دارای فایده ای معنوی برای خود فرد یا دیگران است). حجت الاسلام و المسلمین دکتر برنجکار با استناد به آیات و روایات، نشان دادند که حکمت رنج ها بیشتر از آن مواردی است که متکلمان بر شمرده اند. رنج های کیفری علاوه بر صرف مجازات می تواند به منظور پاک کردن فرد گناه کار یا بازگرداندن او به راه درست نیز باشد. به علاوه رنج های ابتدائی نیز علاوه بر کارکرد آزمایشی (که همه انسان ها را در بر می گیرد) می تواند به منظور ارتقای درجه معنوی (مخصوص نیکوکاران و مومنان) و یا صرفاً علتی برای پایان عمر ( و فرارسیدن اجل فرد) باشد.

ایشان پس از این زمینه چینی، راهکار نهایی خود را بیان کردند. در مواجهه با افرادی که به رنج های عادی دچار گشته اند باید چنین به آنان تسلّا داد که این رنج یا به خاطر گناه است که موجب پاک شدن تو می گردد و یا آزمایشی است که اگر در آن صبر پیشه کنی به سعادت ابدی خواهی رسید. اما در برخورد با افرادی که از رنج های شدید و طاقت فرسا در عذاب هستند، نباید به هیچ وجه از جنبه کیفری رنج سخن گفت، بلکه می باید بر حکمت الهی و لزوم صبر به منظور رسیدن به سعادت ابدی تاکید کرد. در مجموع مواجهه با این افراد بیش از آنکه کلامی باشد، باید جنبه تعامل عملی و یاری رسانی داشته باشد. حجت الاسلام و المسلمین دکتر برنجکار در انتهای سخنرانی خود این نکته را یادآور شدند که همواره یک اصلی کلی در مواجهه با افراد رنج دیده را باید در خاطر داشت و آن اینکه هم رنج ها مختلفند و هم انسان های دچار شده بدانها، لذا هیچ تجویز واحد و از پیش تعیین شده ای درباره نحوه تعامل الهیاتی با افراد رنج دیده وجود ندارد و باید در هر شرایطی روش خاصی را در پیش گرفت.

پس از پایان سخنان حجت الاسلام و المسلمین دکتر برنجکار، نوبت به بخش پرسش و پاسخ رسید. مهم ترین مطالبی که در این بخش مطرح گردید، به شرح زیر است:

• اگر کسی اشکال کند که چرا اساساً وارد چنین دنیای پر از رنجی شده ام و حتی نمی خواهم این رنج را برای رسیدن به سعادت ابدی متحمل شوم، باید بدو چنین پاسخ داد که اولا اگر آخرتی در کار باشد، قطعاً سعادت و نعمات بهشتی ارزش تحمل هر رنجی را دارد، ثانیاً اگر هم آخرتی در کار نباشد، اکثر قریب به اتفاق انسان ها بودن در همین جهان را بر نبودن ترجیح می دهند. به علاوه حال که به وجود آمدن ما دست خودمان نیست، چرا با این گونه اعتراض ها و ناراحتی ها –به جای تلاش برای کم کردن رنج ها- بر رنج خود بیافزاییم.
• در الهیات کاربردی در کنار استفاده از الهیات نظری، نیازمند بهره گیری از علوم مختلف هستیم.  به طور خاص در حیطه مسئله رنج، مباحث و تکنیک های روان شناسی می تواند بسیار مفید باشد.
• تا پیش از تاسیس رشته الهیات عملی در قالب یک میان رشته ای در فضای دانشگاهی، لازم است با برگزاری کارگاه هایی متشکل از الهیدانان و اندیشمندان علوم مختلف، مباحث الهیات عملی به پیش برده شود و در این زمینه تولید محتوا صورت گیرد.