دکتر مسعودی در سخنرانی خود به کارکرد الهیّات عملی در آسیب شناسی دینی پرداختند. الهیات عملی از نظر ایشان به مطالعه کنش‌ها و رفتارهای دینی و تاثیر نظریات الهیاتی در شکل‌گیری آنها می پردازد. بنابراین، توجه و تمرکز بر رابطه میان نظر و عملِ الهیاتی، کارویژه متالهان عملی محسوب می‌شود. بر این اساس، حیطه فعالیت الهیدان عملی فراتر از وظیفه سنتی یک متأله و متکلم است، زیرا در کنار دفاع و صیانت از باورهای دینی، وظیفه آسیب شناسی دینی را نیز بر عهده دارد. در نتیجه الهیدان عملی نسبت به کنش‌های منفی و نادرستِ متدینان حساس و دغدغه‌مند است و سرچشمه احتمالی این رفتار را تا مناشی الهیاتی آن رَصَد کرده و پس از کشف عیب و علت‌ها در کاروبار دینداری و اعتقادات دینی، در مقام درمان گری دینی در می آید.

از نظر دکتر مسعودی الهیدان عملی حتی در مقام دفاع از دین نیز متفاوت از الهیدان نظری عمل می کند، بدین نحو که دفاع پراگماتیستی از دین را بر دفاع رئالیستی از آن ترجیح می دهد و همین امر موجب می شود که الهیدان عملی قرابت بیشتری با روشنفکر دینی داشته باشد، چرا که روشنفکران دینی نیز بیشتر دغدغۀ کارآمدی دین در صحنۀ عمل را دارند.

ایشان در بخش دوم سخنان خود به سراغ مصادیق متالهان عملی در جهان اسلام رفتند. از نظر ایشان به نظر می رسد شهید مطهری یکی از برجسته ترین نمونه های ورود به عرصه الهیّات عملی در میان اندیشمندان مسلمان است. در واقع او به عنوان یک مصلح و روشنفکر دینی پروژه اصلی خود را –به تعبیر امروزین- الهیّات عملی قرار داده بود. از این رو، دغدغه اصلی شهید مطهری آسیب شناسی دینی در جامعه اسلامی بوده است که چگونگی نگاه او به این موضوع را می توان برای نمونه در بحث وی درباره ریشه های افول تمدن اسلامی در کتاب «انسان و سرنوشت» دنبال کرد. شهید مطهری عامل اصلی این رخداد را بدفهمی عقاید و باورهای دینی می داند و از باب مثال به بدفهمی در موضوع قضا و قدر و همچنین عدم فهم درست مفهوم بدا اشاره می‌کند. شهید مطهری در کتاب «ده گفتار» تاکید می کند که «فکر دینی ما غلط است». از نظر دکتر مسعودی همه این مطالب –در کنار سایر مسائل مطرح در آثار شهید مطهری مانند عدل الهی، شفاعت، حقوق زن، اقتصاد اسلامی و ...-نشان می دهد که شهید مطهری در مقام یک متاله عملی، الگوی شناخت درمانی دینی را برگزیده بود، الگویی که سر آغاز آن در جهان اسلام در دوره جدید را می توان اندیشه های اقبال لاهوری (در کتاب «اصلاح فکر دینی») دانست. در این الگو با اصلاح شناخت، احوال و افعال انسان نیز درست می شود. البته برخی متفکران و متالهان مسلمان –مانند سید جمال الدین اسد آبادی- طرفدار الگوی رفتار درمانی دینی بودند و محور فعالیت خود را اصلاح رفتار و نه شناخت قرار می دادند.

ایشان در انتهای سخنان خود تاکید کردند که پروژه شهید مطهری –یعنی آسیب شناسی دینی با الگوی شناخت درمانی دینی- آن طور که شایسته است توسط متالهان مسلمان دنبال نگردید و متاسفانه حتی برخی روشنفکران دینی با رویکردی افراطی آن را از مسیر اصلی خود خارج ساختند.