در ادامه فایل صوتی و گزارش مکتوب سخنرانی جناب آقای دکتر رسول رسولی پور (دانشیار گروه فلسفه دانشگاه خوارزمی) با عنوان «الهیات عملی و دینِ شهری» در دهمین پیش نشست کنفرانس بین المللی الهیات عملی که در تاریخ 6 بهمن ماه 1400 به میزبانی بنیاد پژوهش های اسلامی آستان قدس رضوی برگزار گردید، تقدیم علاقه‌مندان می شود.

دکتر رسولی پور سخنرانی خود را ذکر دیدگاه شلایرماخر به عنوان اولین متالهی که از مصطلح الهیات عملی استفاده کرده است آغاز کردند. شلایر ماخر در  کتاب «طرحی کلی مطالعه الهیات»، الهیات عملی را در کنار دو نوع الهیات فلسفی و تاریخی مطرح کرده و به نحوی نگاه سنتی رایج در الهیات مسیحی را که اصل الهیات را در همان دو شاخه فلسفی و تاریخی می دانست را به چالش کشیده است. البته توجه شلایرماخر در الهیات عملی بیشتر به خدمات نهاد کلیسا نحوه اداره آن است. با این حال، بسط مفهوم الهیات عملی امروزه به جایی رسیده که این شاخه از الهیات را نه تنها بخشی طفیلی از الهیات نمی داند، بلکه آن را به عنوان غایت همه اقسام الهیات مطرح می کند.

ایشان سپس به این نکته اشاره کردند که فهم ایشان از الهیات عملی –به تبع برداشت های جدید از این شاخه از الهیات- بسیار وسیع تر از مباحث شلایرماخر است و به نحوی همه ساحت های زندگی روزمره بشر را در بر می گیرد و از اینجا به بحث اصلی خود در نسبت میان الهیات و زندگی شهری وارد شدند. در واقع، شهر یکی از مهمترین پدیده‌های بشری است که تاثیری بسیار شگرف بر شیوه‌های زندگی، صورت‌بندی‌های اجتماعی و از جمله حیات دینی انسان‌ها دارد. از نظر دکتر رسولی پور سوال اصلی مطرح در اینجا آن است که در یک شهر دینی، چه نسبتی میان ساحت قدسی و ساحت عرفی دین برقرار است. آیا قدسی سازی شهر به معنای افزایش المنان های مذهبی در شهر است؟ چنین  برداشتی مبتنی بر این پیش فرض است که زندگی شهری ذاتاً امری عرفی است و این مطلب با نگاه کلان دینی که همه امور را مخلوق خداوند و دارای صبغه الهی می داند در تعارض است.

از نظر دکتر رسولی پور مراکز دینی موجب دینی شدن یک شهر نمی شود بلکه این شهروندان هستند که به شهر هویت دینی می بخشند. در کنار عنصر انسانی، تک تک هویت های مکانی شهر (مانند رستوران ها، فروشگاه ها و معماری شهر) باید دینی باشد در اینجاست که مفهوم جدیدی به نام الهیات مکان مطرح می شود. البته دینی شدن را هم باید به درستی فهم کرد و آن را منحصر در صرف رعایت شعائر و مناسک نکرد، بلکه دینی کردن در اصل گرو تحقق غایات است که از قضا همه شعائر و مناسک نیز برای آن وضع شده است. بر این اساس اگر غایت دین را رساندن انسان به یک آرامش درونی و مراقبت وجودی از او بدانیم، آنگاه این امر با یک شهر شلوغ و پر ازدحام محقق نمی شود. الهیات مکان به دنبال ایجاد شهری است پر از فضای سبز، کم تزاحم و مملو از نواهای آرامش بخش.

ایشان در انتها به چند کتاب مفید در زمینه دین شهری اشاره کردند: کتاب «ایمان در خیابان؛ دین در خیابان شهر» و همچنین کتاب «خدا و خیابان» به زبان فارسی و کتاب Public Religion and Urban Transformation; Faith in the City به زبان انگلیسی.

دکتر رسولی پور در بخش پرسش و پاسخ، بر این امر تاکید کردند که هدف از قدسی کردن ساحت عرفی، از میان بردن جایگاه قدسیِ ویژه مکان ها مذهبی خاص نیست، بلکه صرفاً مقصود آن است که مکان های عرفی خالی از ساحت قدسی نباشد.

دکتر مظاهری در بخش پرسش و پاسخ نکته ای را نسبت به مباحث مطرح شده مطرح کردند و آن اینکه اساساً دوگانه عرفی و قدسی، در ادبیات مدرن و سرمایه داری ایجاد شده و همچنین بسیاری از مکان ها مانند پاساژها و مال ها اساساً از لوازم جهان مدرن است و ماهیّت آنها گاه به نحوی است که امر قدسی در تنافی است.